Blue Ocean vs Red Ocean: กลยุทธ์ทางธุรกิจจากการแข่งขันสู่การสร้างคุณค่าใหม่

ในโลกธุรกิจที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและมีการแข่งขันสูง การอยู่รอดไม่ได้ขึ้นอยู่กับการ “แข่งให้ชนะ” เสมอไป แต่อาจหมายถึงการ “สร้างพื้นที่ใหม่ที่ไม่มีคู่แข่ง” แนวคิดนี้คือหัวใจของ กลยุทธ์ทะเลสีน้ำเงิน (Blue Ocean Strategy) ที่ถูกเสนอโดย ศาสตราจารย์ W. Chan Kim และ Renée Mauborgne จาก INSEAD ในปี ค.ศ. 2005 ซึ่งเปรียบเทียบกับแนวคิดดั้งเดิมอย่าง กลยุทธ์ทะเลสีแดง (Red Ocean Strategy) ที่มุ่งเน้นการแข่งขันในตลาดเดิม

 

Red Ocean Strategy: การแข่งขันในตลาดเดิม

Red Ocean หมายถึงตลาดที่มีการแข่งขันสูง (Highly Competitive Market) ซึ่งองค์กรต่าง ๆ แข่งขันกันภายใต้กติกาเดิม เช่น การลดราคา เพิ่มคุณสมบัติ หรือโฆษณาเพื่อดึงลูกค้าจากคู่แข่ง

ลักษณะสำคัญของตลาดทะเลสีแดง ได้แก่

1. ตลาดเต็มไปด้วยผู้เล่นจำนวนมาก
2. ขนาดของตลาดค่อนข้างคงที่ (Limited Demand)
3. การแข่งขันมักมุ่งไปที่ “ส่วนแบ่งตลาด” มากกว่า “คุณค่าใหม่”
4. ผลลัพธ์คือกำไรลดลง และความแตกต่างทางธุรกิจเลือนหายไป

ตัวอย่างเชิงประจักษ์:

อุตสาหกรรมโทรศัพท์มือถือในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ซึ่งแต่ละแบรนด์แข่งขันกันด้วยฟีเจอร์และราคา แต่ไม่สามารถสร้างความแตกต่างเชิงคุณค่าได้ชัดเจน

 

Blue Ocean Strategy: การสร้างตลาดใหม่ที่ไร้คู่แข่ง

ตรงกันข้ามกับ Red Ocean — Blue Ocean Strategy คือการ “สร้างพื้นที่ตลาดใหม่ (Create New Market Space)” โดยมุ่งเน้นการสร้าง นวัตกรรมเชิงคุณค่า (Value Innovation) ซึ่งหมายถึงการเพิ่มคุณค่าต่อผู้บริโภค ควบคู่ไปกับการลดต้นทุนขององค์กร

1. หลักคิดสำคัญของ Blue Ocean คือ
2. ไม่แข่งกับใคร แต่ “เปลี่ยนเกม”
3. สร้างความต้องการใหม่แทนการแย่งชิงความต้องการเดิม
4. ทำลายสมมติฐานของอุตสาหกรรมด้วยการออกแบบคุณค่าที่แตกต่าง

ตัวอย่างการประยุกต์ใช้:

1. Cirque du Soleil ผสานศิลปะการละครเข้ากับละครสัตว์ สร้างประสบการณ์ใหม่จนไม่มีคู่แข่งในตลาดเดิม
2. Airbnb สร้างตลาดใหม่ของการให้เช่าที่พัก โดยไม่ต้องเป็นเจ้าของโรงแรม
3. Apple เปลี่ยนแนวคิดจากโทรศัพท์มือถือเป็น “อุปกรณ์สื่อสารและความบันเทิง” ที่สร้างระบบนิเวศใหม่ทั้งอุตสาหกรรม

 

เครื่องมือสำคัญของ Blue Ocean Strategy

1. Four Actions Framework (กรอบการวิเคราะห์ 4 มิติ)
2. Eliminate (ตัดออก): อะไรที่ไม่จำเป็นในอุตสาหกรรมปัจจุบัน
3. Reduce (ลดลง): อะไรที่ควรลดระดับลงจากมาตรฐานเดิม
4. Raise (เพิ่มขึ้น): อะไรที่ควรเพิ่มเพื่อสร้างคุณค่าที่สูงกว่า
5. Create (สร้างใหม่): อะไรที่อุตสาหกรรมยังไม่เคยมีมาก่อน

 

Strategy Canvas (ผังกลยุทธ์ภาพรวม)

เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้องค์กรมองเห็นภาพการแข่งขันในอุตสาหกรรม และหาช่องว่างของคุณค่าที่สามารถสร้าง Blue Ocean ได้อย่างชัดเจน

กลยุทธ์ Blue Ocean ไม่ได้หมายถึงการละทิ้งการแข่งขัน แต่คือการ “นิยามการแข่งขันใหม่” ผ่านการสร้างคุณค่าและนวัตกรรมที่ตอบโจทย์ความต้องการของผู้คนในรูปแบบที่ไม่เคยมีมาก่อน

ในยุคที่การเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว องค์กรที่สามารถคิดต่างและมองเห็นโอกาสนอกกรอบ จะเป็นผู้สร้างคลื่นลูกใหม่ของตลาดได้อย่างยั่งยืน